Gróðaveiran

Það merkilegasta, það eftirtektarverðasta, það gleðilegasta sem ég heyrði úr pólitískum munni árið 2018 var brot úr ræðu Katrínar Jakobsdóttur, forsætisráðherra þar sem hún talaði um að kominn væri tími til að stöðva neysluhyggjuna, framleiðsluaukningarkröfuna og huga þess í stað að leiðum til að efla hag jarðarinnar, dreifa gæðum hennar jafnt og styrkja innviði samfélags manna. Það sem olli mér hins vegar vonbrigðum var að hvorki stjórnmálamenn né forsvarsmenn verkalýðshreyfingarinnar tóku undir með ráðherranum.

*

Og nú er að koma kreppa. Sprottin af kórónuveirunni COVID-19. Heilbrigðiskerfið leiðir hjá sér upphrópanir pólitískra lukkuriddara og múgæsingamanna, lætur þá ekki slá sig út af laginu, heldur bregst við vandanum á frábærlega fagmannlegan hátt. Fumlaust. 

Ríkisstjórnin bregst líka við. Hún ráðfærði sig við atvinnurekendur. Að svo búnu kynnti hún aðgerðir gegn kreppu. Björgunaraðgerðir í sjö liðum. Í einum lið felst að ríkið kaupi sér­tryggð skulda­bréf af fast­eigna­fé­lögum og taki hluta af áhættunni. 

Nú er það svo að Seðlabankinn er sjálfstæð stofnun í eigu ríkisins, okkar allra, Íslendinga. Bankinn heyrir undir forsætisráðherra. Eitt hlutverk bankans er að stuðla að traustri og öruggri fjármálastarfsemi.

Hér kemur svo aftur “björgunarleiðin” sem nefnd var hér ofar: … að ríkið kaupi sér­tryggð skulda­bréf af fast­eigna­fé­lögum og taki hluta af áhættunni.

Og hvað þýðir þetta?

Það er hægt að velta vöngum yfir þessu, teygja það og toga. En kjarnamerkingin stendur óhögguð. Hún er ljós: Seðlabankinn, ríkið, við, eigum að láta fasteignafélög hafa peninga til þess að braska með og við eigum að taka á okkur tapið sem viðbúið er að verði af rekstri þegar gróðans menn fá annarra manna fé til þess að svala sér. Með þessu tiltæki er ríkisstjórnin að vekja gróðaveiruna, “hleypa súrefni” í hlutabréfamarkaðinn, eins og ólabirnir heimsins orða það þegar ríkið borgar tapið af braski þeirra.

Og annað er líka ljóst.

Þessi “björgunaraðgerð” er ekki til þess fallin að stöðva neysluhyggjuna, framleiðsluaukningarkröfuna. Þetta er ekki heldur leið til þess að efla hag jarðarinnar, dreifa gæðum hennar jafnt og styrkja innviði samfélags manna.

*

Sem sagt, samt sem áður og sjáðu til, félagi forsætisráðherra! 

Kórónuveiran COVID-19 og afleiðingar hennar, hrun og kreppa í kjölfarið, gefur kjörið færi á að endurskoða og skipuleggja efnahagskerfi heimsins upp á nýtt. Fyrir okkur, mannskepnuna. Það er enn hægt að vekja alþjóðlega umræðu um slíkt þrifaverk fyrir menn og náttúru. Með aðstoð Seðlabankans. Ef, já,